تأثیر تنش های غیر زنده در افزایش تیمول و برخی ترکیبات فنلی در گیاه دارویی آویشن

گیاهان دارویی از منابع بالقوه عظیم الهی هستند که با برنامه ریزی صحیح می توانند در موارد درمانی و دارویی، صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی، به ویژه در شرایط اقتصاد بدون اتکا به نفت جایگاه ویژه ای داشته باشند. آویشن یکی از گیاهان مهم دارویی است که از گذشته های دور مورد استفاده قرار می گرفته است. آویشن در ایران دارای ?? گونه می باشد که خواص متعددی در درمان بیماری ها به خصوص بیماری های عفونی از آن ها گزارش شده است. اسانس آویشن از جمله ده اسانس معروف است که دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی، آنتی اکسیدانتی، نگهدارنده طبیعی غذا و تأخیر دهنده پیری پستانداران می باشد و جایگاه خاصی در تجارت جهانی دارد. مهم ترین ترکیب شیمیایی تشکیل دهنده اسانس آویشن را تیمول، کارواکرول، لینالول و کامفن تشکیل می دهد. تنش شوری و خشکی از جمله عوامل موثر در کمیت و کیفیت گیاهان اسانس دار محسوب می شود. به همین دلیل در این تحقیق اثر تنش شوری و خشکی بر میزان تیمول و سایر ترکیبات فنلی گیاه آویشن باغی شامل کافئیک اسید، کلروژنیک اسید، پارا-کوماریک اسید، وانیلیک اسید، سالیسیلیک اسید، روتین، فرولیک اسید و رزمارینیک اسید بررسی شد. به این منظور آزمایشی به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) در سال 92 انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تنش شوری و خشکی باعث ایجاد تغییرات معنی داری (1%>p) در میزان تیمول و سایر ترکیبات به غیر از روتین شده است. اما با این وجود تنش خشکی عامل موثرتری در افزایش میزان ترکیبات مورد بررسی در این گیاه دارویی بود به طوری که به عنوان مثال مقدار وانیلیک اسید نسبت به شاهد افزایشی حدود 8/188 درصد را نشان داد. مقدار ترکیبات بررسی شده در اثر تنش شوری نیز تغییراتی نشان داد اما این تغییرات در مقایسه با تنش خشکی قابل توجه نبود. به عنوان مثال بیشترین افزایش در شرایط شوری مربوط به ترکیب رزمارینیک اسید بود که نسبت به شاهد افزایش 3/36 درصد را نشان داد.